Ένα εξαιρετικό κείμενο για τα παιδιά απο την Βίκυ Μ. Ματτέ Υπ. Διδάκτωρ στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Παιδικά βιβλία για την αποδοχή και τη διαφορετικότητα!
Το καλοκαίρι είναι εδώ, οι διακοπές πλησιάζουν, και, παρόλο που το παιχνίδι στις παιδικές χαρές, στα πάρκα, και στις παραλίες θα γίνεται με περιορισμούς και αρκετή προσοχή, κανένας περιορισμός δεν πρόκειται να μπει ανάμεσα στο παιδί σας και σε ένα πολύ καλό παιδικό βιβλίο.
Ως «καλό» θα χαρακτηρίσουμε ένα βιβλίο το οποίο μέσα από τις σελίδες του θα δημιουργήσει δυνατά συναισθήματα στο παιδί, θα είναι διδακτικό και ευχάριστο ταυτόχρονα, θα καταλήγει σε γερά και αληθινά νοήματα, και θα προετοιμάζει και αυτό, με τον τρόπο του, το παιδί για την αντιμετώπιση καταστάσεων στον αληθινό κόσμο.
Τα παιδιά, ήδη από την βρεφική ηλικία, μπορούν να επωφεληθούν από τα βιβλία που θα τους διαβάσετε, δημιουργώντας τους εικόνες και βοηθώντας τα να κάνουν το βιβλίο φίλο τους, και μεγαλώνοντας να το αποζητούν από μόνα τους.
Ας δούμε, λοιπόν, μερικές προτάσεις για βιβλία που πραγματεύονται τη διαφορετικότητα και το ρατσισμό.
(Οι παρακάτω τίτλοι αποτελούν προσωπικές προτάσεις. Μπορείτε να διαλέξετε ό,τι θέλετε για το παιδί σας, διασφαλίζοντας πάντα να είναι κατάλληλο για την ηλικία του ως προς το λεξιλόγιο, την αφηγηματικότητα και τη θεματική.)
Ο Παράξενος (Canizales): Ο ήρωας του βιβλίου, Κλεμέντε, πληροφορείται ότι ζητούν υπάλληλο και πάει για συνέντευξη. Κατά τη διάρκεια αυτής, συνειδητοποιεί ότι γύρω του όλοι είναι διαφορετικοί, και μάλιστα, ο ένας είναι πιο αλλοπρόσαλλος από τον άλλον. Ένα εκπληκτικό βιβλίο για την αυτοεκτίμηση και τη διαφορετικότητα, με έξυπνο χιούμορ, μεστό λόγο και εξαιρετικής αισθητικής εικονογράφηση. Για παιδιά ηλικίας 4-7 ετών.
Το βιβλίο των μεγάλων φιλοσοφικών αντιθέσεων (Brenifier Oscar): Τα ψηλά είναι αντίθετο από τα χαμηλά, το κρύο είναι αντίθετο από το ζεστό, και το σκοτάδι είναι αντίθετο του φωτός. Μεγαλώνοντας, το πνεύμα μας δομείται πάνω στις αντιθέσεις, και τις έχουμε όλο και περισσότερη ανάγκη, για να μπορούμε να μαθαίνουμε και να εξελισσόμαστε. «Πώς να αντιληφθεί κανείς το πνεύµα, αν δεν το φέρει σε αντιπαράθεση µε το σώµα, πώς να αντιληφθεί το άπειρο αν δεν το φέρει σε αντιπαράθεση µε το πεπερασµένο, ή το είναι αν δεν το φέρει σε αντιπαράθεση µε το φαίνεσθαι;». Για παιδιά ηλικίας 9-12 ετών.
Παίζουμε; (Σοφία Πανίδου): Κάποτε, τα παιχνίδια χαρακτηρίζονταν…απλώς παιχνίδια. Ούτε αγορίστικα, ούτε κοριτσίστικα. Πλέον, μέσα στα παιχνιδάδικα, όλα είναι κατηγοριοποιημένα με τέτοιο τρόπο, που θέλοντας και μη, τα αγοράκια θα κατευθυνθούν στο «μπλε» και τα κοριτσάκια στο «ροζ», θέτοντας από πολύ μικρή ηλικία τις βάσεις για μια μετέπειτα ζωή βασισμένη σε στερεότυπα και προκαταλήψεις. Η Σοφία Πανίδου σφάζει με το γάντι το παιχνίδι της υποκρισίας και των κατηγοριοποιήσεων. Αποτυπώνει μια ολόκληρη φιλοσοφία ανεκτικότητας, διαφορετικότητας, αποδοχής και προάγει την κουλτούρα του ανήκειν και του μαζί. Και έχει εικαστικό αρωγό αυτού του πολύ αξιόλογου βιβλίου, την εξαίρετη εικονογράφο Ντανιέλα Σταματιάδη. Για παιδιά ηλικίας 4-7 ετών.
Το αόρατο Χωριό (Εύη Τσιτιρίδου-Χριστοφορίδου): “Μιλούσαν και συνεργάζονταν αυθόρμητα, χωρίς δεύτερες σκέψεις. Αγαπούσαν και εμπιστεύονταν ο ένας τον άλλο, με όλη τους την καρδιά. Ποτέ τους δεν μάλωναν“. Αυτοί είναι οι κάτοικοι του αόρατου χωριού, που δύσκολα το εντοπίζεις στο χάρτη. Μια ιστορία για τη διαφορετικότητα και τις συγκρούσεις μέσα στην κοινωνία, μιας κοινωνίας που όσο κρύβεται πίσω από την βολική αφάνεια, βρίθει ευτυχίας, όταν όμως το μολύβι εξαφανίζει το προσόν αυτό, αναδεικνύει τη γύμνια και τα εσωτερικά ζητήματα των κατοίκων της. Για παιδιά ηλικίας 4-7 ετών.
Τα φτερά του Νόρμαν (Τομ Πέρσιβαλ): Ο Νόρμαν μεγαλώνει, ψηλώνει, βγάζει τρίχες και γένια, αλλά βγάζει και…φτερά. Πόσο διαφορετικός είναι! Έμαθε να πετάει ψηλά και ένιωθε υπέροχα, μέχρι που καταλάβαινε ότι έπρεπε να επιστρέψει στο σπίτι. Προσπαθούσε να κρύψει τα φτερά του για να μη φανεί η διαφορετικότητά του, και κάποτε ευχήθηκε να μην τα είχε βγάλει ποτέ…Ένα βιβλίο για τη διαφορετικότητα, την ιδιαιτερότητα, και τη συνειδητοποίηση από ένα παιδί πως η διαφορετικότητά του είναι τα πραγματικά του φτερά, που θα το κάνουν να πετάξει! Για παιδιά ηλικίας 4-7 ετών.
Τα παιδιά του κόσμου (Μόιρα Μπάτελφιλντ): Ένα «εικονογραφημένο λεξικό της διαφορετικότητας», ένα έξυπνο βιβλίο γνώσεων που φανερώνει πόσο διαφορετικοί είμαστε οι άνθρωποι σε όλον τον πλανήτη και πόσο ίδιες είναι οι βασικές ανάγκες μας. Για παιδιά ηλικίας 4-7 ετών.
Η γραμμή (Βασίλη Κουτσιαρής και Γιάννη Διακομανώλης): Μια ιστορία από την καθημερινότητα μέσα στην σχολική τάξη. Οι συγγραφείς, αποδεικνύουν ως εκπαιδευτικοί, πόσο σημαντική είναι η κοινωνικοποίηση των παιδιών και η ενσωμάτωση τους στην ομάδα της τάξης. Μια τάξη με παιδιά που προέρχονται από διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα και εμπειρίες, που όμως δεν παύουν να είναι παιδιά με την ανάγκη της επιβεβαίωσης και της αποδοχής. Για παιδιά ηλικίας 4-7 ετών.
Καροτένια Όνειρα (Κέιτ Χίντλεϊ και Σάιμον Φίλιπ): Ένα κουνέλι συμπεριφέρεται όπως όλα τα υπόλοιπα, χοροπηδάει όταν πρέπει, τρώει καρότα και καταπιέζεται, αφού τα δικά του όνειρα διαφέρουν από των υπολοίπων. Ένα βράδυ, φορώντας τη φανταστική στολή του, αποφασίζει να τα ακολουθήσει και όταν τα υπόλοιπα κουνέλια του φωνάζουν ότι «είναι κουνέλι…», εκείνο νιώθει πραγματικά ελεύθερο! Ένα παραμύθι ωδή στη διαφορετικότητα και στα προσωπικά όνειρα, καλογραμμένο, εύρυθμο και ευχάριστο. Για παιδιά ηλικίας 0-3 ετών.
Χορεύουν οι καμηλοπαρδάλεις; ( Τζιλ Αντρέ και Γκυ Πάρκερ-Ρις): Η ιστορία της Τζίνας της καμηλοπάρδαλης, με τα ψηλά πόδια, που προσπαθεί να χορέψει μα δεν μπορεί. Παραμύθι με ομοιοκατάληκτα στιχάκια, αγγίζει σημαντικές χορδές της παιδικής ψυχής, μέσα από το τετράπτυχο μπορώ-θέλω-φοβάμαι-τολμάω. Για παιδιά ηλικίας 1-5 ετών.
Ένα ψάρι που το έλεγαν Ορφώ (Φίλιππος Μανδηλαράς): Ένα ψάρι που εξαφανίζεται, αφήνοντας πίσω του καταστροφές, και οι Ολύμπιοι Θεοί που προσπαθούν να…εξιχνιάσουν την υπόθεση της εξαφάνισης. Ένα ιδιαίτερα καλογραμμένο παραμύθι μυστηρίου, εμπνευσμένο από την ελληνική μυθολογία, με πολύ ενδιαφέρουσα πλοκή και αφηγηματικότητα και με καθαρές νύξεις στην αλλαγή, τη διαφορετικότητα και σε έναν κόσμος χωρίς αγκυλώσεις και φοβικά σύνδρομα. Για παιδιά ηλικίας 8-11 ετών.
Μ’αγαπάς, μπαμπά; (Βασίλης Κουτσιαρής): Ο κύριος Σταύρος φυτεύει λεύκες, και μία από αυτές διαφέρει αρκετά από τις άλλες. Οι υπόλοιπες, ψηλές και ευθυτενείς, την κοροϊδεύουν, επειδή είναι κοντή, χωρίς όμορφα κλαδιά. Ο «μπαμπάς» της, αναρωτιέται τί λάθος έκανε όταν τη φύτεψε, μέχρι που η διαφορετική λεύκα θα λάβει μια δικαίωση που μόνο η ίδια η ζωή μπορεί να δώσει…Ο Βασίλης Κουτσιαρής χτίζει μαεστρικά ένα πολυεπίπεδο, πολυσήμαντο βιβλίο που θα διαβαστεί από παιδιά και μεγαλύτερους, Ο συγγραφέας, ρεαλιστικά και μαγικά την ίδια στιγμή, δημιουργεί τέτοιους συμβολισμούς που οδηγούν σε εξαίρετες νοηματικές αποσυναρμολογήσεις, αλληγορίες που οδηγούν τη σκέψη μακριά. Για παιδιά από 8 ετών και άνω.
Το κουτί (Κωνσταντίνος Πατσαρός): Ο Αρίφ πηγαίνει στην έκτη δημοτικού. Μέσα στην τάξη νιώθει ότι έρχεται από άλλο πλανήτη και διαφέρει από τα υπόλοιπα παιδιά. Μια μέρα, ξεχνά το μολύβι του στο σχολείο, και όλα αλλάζουν, όταν βάζει το χέρι του μέσα στο κουτί με τα χαμένα αντικείμενα της τάξης…Μια ιστορία που θίγει προβληματισμούς της προεφηβείας και εφηβείας και της διαφορετικότητας, θυμίζοντας τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στο πείραγμα και το ρατσισμό, μέσα από την καθημερινότητα της σχολικής τάξης. Για παιδιά από 8 ετών και άνω.
Ο Όγκι και εγώ (R.J. Palacio): Ένα παιδί με ένα σπάνιο σύνδρομο και με πολύ παραμορφωμένο πρόσωπο. Καθημερινές ιστορίες διαφορετικότητας, αποδοχής, και δυσκολιών που αντιμετωπίζει το παιδί στο σχολείο και την κοινωνία. Την ιστορία παρακολουθούμε όχι από την πλευρά του πρωταγωνιστή, αλλά μέσα από τα μάτια των άλλων: του παιδιού που τον κοροϊδεύει, του καλύτερού του φίλου, και μιας αμέτοχης κοπέλας που απλώς ακολουθεί το ρεύμα της εποχής. Για παιδιά από 12 ετών και άνω.
Η χώρα με τους παράξενους ανθρώπους (Νικόλας Ανδρικόπουλος): Η ζωή του γινόταν κάθε μέρα όλο και πιο δύσκολη. Από τη δουλειά του τον έδιωξαν γιατί ήταν διαφορετικός. Από τα μαγαζιά τον έδιωχναν γιατί ήταν διαφορετικός. Στις συγκοινωνίες δεν τον δέχονταν γιατί ήταν διαφορετικός. Οι φίλοι του έπαψαν να τον κάνουν παρέα γιατί ντρέπονταν που ήταν διαφορετικός. Κι αυτός ρωτούσε τον εαυτό του: Τώρα πρόσεξαν ότι είμαι διαφορετικός; Πρέπει να γίνω ένας ίδιος μες στους ίδιους; Ένα αντιρατσιστικό παραμύθι, με θέμα το δικαίωμα στη διαφορετικότητα, που μιλά στην καρδιά μας. Για παιδιά ηλικίας 6-9 ετών.
Τι τρέχει με τον Μπαντού; (Άννα Μιχίδη): Ο Μπαντού ξεκινά τη φοίτησή του στην Α’ δημοτικού και κατακλύζεται από το άγχος, πιστεύοντας ότι δε μπορεί να τα καταφέρει. Ένα παραμύθι για το παιδικό άγχος, το φόβο της σχολικής αποτυχίας, τη διαφορετικότητα και το φόβο της απόρριψης. Για παιδιά ηλικίας 6-9 ετών.
Έρικα (Vander Zee Ruth): Μια ιστορία για παιδιά από 8 ετών και άνω, που πραγματεύεται το ολοκαύτωμα και τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, με λεξιλόγιο και αφηγηματικότητα κατάλληλη για την ηλικία αυτή. Σύμφωνα με το Διεθνές Κέντρο Μελέτης και Εκπαίδευσης για το Ολοκαύτωμα στην Ιερουσαλήμ- η εκπαίδευση για το Ολοκαύτωμα πρέπει να αρχίζει σε μικρές ηλικίες. Στην Ελλάδα η «Διδασκαλία του Ολοκαυτώματος» υπάρχει ως μάθημα στο ΑΠΘ, ενώ διοργανώνονται σχετικές ημερίδες στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και στα Γιάννενα. Για παιδιά από 8 ετών και άνω, αλλά κυρίως για έφηβους.
Το κίτρινο λεωφορείο για την πατρίδα (Χρήστος Μπουλώτης): Ένα λεωφορείο που ταξίδευε στην Ελλάδα, αλλά από τα παράθυρά του έβλεπε κανείς άλλους τόπους, αυτούς που λαχταρούσε η καρδιά του καθενός. «Έτσι, πήρε ο κύριος Στέφανος τη μεγάλη απόφαση να ταξιδεύει με το λεωφορείο του παιδιά μεταναστών στις πατρίδες τους. Γιατί δεν μπορεί -σκέφτηκε- όλο και θα νοσταλγούσαν την πατρίδα των γονιών τους, κι ας είχαν γεννηθεί τα περισσότερα εδώ». Για παιδιά ηλικίας 8 ετών και άνω.
Σκληρό καρύδι (Σβορώνου Ελένη): «Η Αϊσέ, ένα εννιάχρονο κορίτσι, μιλάει με κέφι, τόλμη και λίγο παράπονο για τη ζωή της. Μοιράζεται τα ίδια βάσανα με όλα τα παιδιά της ηλικίας της: σχέσεις με τους συμμαθητές και τον αδερφό της, φιλίες, μαθήματα, παιχνίδι… Έχει όμως και τις δικές της, τις πιο βαθιές και βουβές έγνοιες, για μια πατρίδα που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει. Βάζει μαζί νοσταλγία, φόβο, πείσμα, χιούμορ και θέληση, και φτιάχνει έτσι το ιδιαίτερο γλυκό της δικής της ζωής. Μας κερνάει όλους απλόχερα. Ακόμη κι όσους έτυχε να την πικράνουν. Η Αϊσέ ξέρει να παίζει μπάλα. Εσύ;» Ένα βιβλίο που μέσα από τη μυθοπλασία παρουσιάζει ένα σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, αυτό της επιθυμητής πολυφωνίας στο ελληνικό σχολείο. Για παιδιά ηλικίας από 9-12 ετών.
Καλή ανάγνωση και όμορφες, ξέγνοιαστες διακοπές!
Πηγή: vickymatte.gr
